Hakan Fidan’ın gizemli Moskova seferi

Sebebi malum..

Türkiye’nin Kasım ayında Rus uçağını düşürmesiyle birlikte şapa oturan Türk-Rus ilişkilerini düzeltmenin yollarını aramak için. Aynı kaynaklara göre Fidan muadilleriyle değil, Rus dışişleri bakanlığı yetkilileriyle görüştü.

Fidan’ın Moskova seferini Erdoğan’ın talimatı üzerine gerçekleştirdiğini ve cumhurbaşkanından Vladimir Putin’e özel mesaj ilettiğini varsayabiliriz.

Peki Fidan gerçekten Moskova’ya gitti mi? Gittiyse eğer eli boş mu döndü?

Birinci soruyu olayın muhataplarına yönelttim.

MİT’in basın müşaviri Nuh Yılmaz’ın bana verdiği yanıt şöyleydi: “Kurumumuzun kuralları gereği sayın müsteşarın programı hakkında bilgi sahibi değiliz.”

Washington’da bir süre yaşayan Yılmaz bir de İngilizce şu sözleri ekledi: “I can neither confirm nor deny.”

Yani bilgiyi ne teyit ediyor ne de yalanlayabiliyordu.

Ankara’daki Rus Büyükelçiliğin basın ataşesi Igor Mityakov ise mükemmel bir Türkçeyle aşağı yukarı benzer şeyler söyledi.

Ve de 19’uncu yüzyılın Emperyal Rusya’sını andıran bir nezaketle sorumu Moskova’daki Dışişleri Bakanlığı basın merkezine e-posta yoluyla aktarabileceğimi ifade etti. Fakat cevabın ‘çok hızlı’ gelmeyebileceğini uyarısında bulundu.

Her ikisi de Fidan gezisini kesin bir dille yalanlamadıklarına göre Türkiye’nin istihbarat patronunun Rusya’ya gittiği iddiası bana doğru gibi görünüyor.

İkinci sorumuzun yanıtına gelince… Son günlerde iktidara yakın medyada Rusya ile ilişkilerin yumuşamaya başladığına dair haberler yer almaya başladı. Ama görüştüğümüz Rus yetkililer tam tersi herhangi bir düzelmenin söz konusu olmadığını savunuyorlar.

Üstelik biz bu satırları yazarken geçtiğimiz yıl Türkiye’de bir Çeçen komutanı öldürdükleri iddia edilen iki Rus ajanının İstanbul’da yeni bir eylem hazırlığındayken tutuklandıkları haberi geçiyordu.

Rusya uzmanı Hakan Aksay “Rusya ile ilişkiler düzeliyor ama Rusya’nın bundan haberi yok” başlıklı 13 Nisan tarihli yazısında mevcut tabloyu fevkalade özetledi: “Neredeyse beş aydır bir arpa boyu ilerleme bile sağlanamadı. Türkiye hatasını kabul etmiyor, özür dilemiyor, krizin ortadan kaldırılması için elle tutulur bir iyi niyet belirtisi sunmuyor. Rusya ise en baştan benimsediği katı ve duygusal tepkiden geri adım atamıyor -yalnız siyasi ve askerî alanda değil- ekonomi, kültür ve insani bağlara kadar geniş bir yelpazedeki ilişkileri engelleyerek ‘Ankara’yı zorla yola getirme’ tavrından sonuç alamasa da geri dönemiyor.”

Aslında Türkiye bir şey yapmıyor değil. Erdoğan 1 Nisan günü Washington’da Brookings Enstitüsü’nde yaptığı konuşmada “Bölgede yaşanan sorunlar ülkelerimiz arasında işbirliğini zorunlu kılıyor” demişti. Bu sözleri Moskova’ya zeytin dalı olarak yorumlanmıştı. Bir gün önce ise düşürülen Rus uçağın pilotunu öldürdüğünü söyleyen Alparslan Çelik İzmir’de gözaltına alındı.

Bir de üçüncü taraflar aracılığıyla yürütülen girişimler var. Türkiye’nin, Rusya’yla aranın bulunması için İran ve ABD’yi devreye soktuğu iddia ediliyor. Ancak Batılı bir diplomatın ifadesiyle “Erdoğan’dan her bahsedildiğinde Putin’in gözlerinden kamalar fırlıyor.”

Rus yetkililere göre Türkiye’yle ilişkiler ancak üç koşul yerine getirilirse düzelebilir.

Türkiye’nin resmen Rusya’ya özür dilemesi, olayın sorumluların cezalandırılması ve Rusya’ya tazminat ödenmesi.

Hakan Fidan çantasında nasıl bir teklifle gitti bilemiyoruz. Ama görünürde Türkiye’nin Putin’in dayattığı koşulları yerine getireceğine dair henüz herhangi bir emare yok. Elle tutulur tek olumlu gelişme Rusya’dan alınan doğalgaz için tarafların fiyat üzerinde anlaştığı.

Sanırım Fidan’ın Moskova gezisinin en ilginç yanı bu misyon için kendisinin seçilmiş olması.

Bir süredir cumhurbaşkanıyla arasının açık olduğu fısıldanıyor. Bu iddialar doğru olsaydı böylesi hassas bir görev için Erdoğan Fidan’ı seçmezdi.

Fidan’ın Rusya ziyaretine ilişkin resmi makamlardan yalanlama gelirse ilk işim tekzip metnini bu köşede yayımlamak olacaktır.