Aydınlık gazetesinin usta yazarlarından Rafet Ballı, Türkiye ve Rusya’nın Suriye yol haritasını yazdı.
Ballı, “Erdoğan ve Putin, Petersburg zirvesinde Suriye için ‘bölgesel çözüm’de anlaştı. Türk ve Rus lider, Suriye için 4 ayaklı bir ‘yol haritası’ kabul etti. Mutabakatın 4 ayağı var” diye yazdı.
Usta gazetecinin yazısına göre, mutabakatın 4 ayağı şu şekilde:
1- Ateşkes. Halep’e insani yardım yapılacak.
2- Geçiş süreci siyasi yollarla sağlanacak.
3- Suriye’nin toprak bütünlüğü korunacak.
4- Suriye Cumhurbaşkanı Esad kalacak.
Usta gazeteci Rafet Ballı’nın yazısı şu şekilde:
15 Mart 2011: Suriye krizinin başlatıldığı tarih.
AKP liderliği: İddialıydılar. Fırsat yakaladıklarını zannettiler. ABD stratejisinin peşine takıldılar.
Oysa: Bölgeyi, dünya dengelerini yanlış okumuşlardı.
Sonuç: 1 yılda yanıldıkları kesinleşti.
Dışta: Adım adım yalnızlaştılar. Hareket edecek halleri kalmadı.
* * *
Bu zeminde 15 Temmuz’a sürüklendiler.
Olan şuydu: Darbe NATO’dan gelmişti. Yani içinde oldukları ittifak sisteminden.
Çıkardıkları sonuç bununla bağlantılıydı: Evet, girişim bastırılmıştı. Fakat yeni hamleler beklenmeliydi.
Dolayısıyla: Direnebilmek için müttefiklere ihtiyaç vardı.
Daha doğrusu: Yeni bir ittifak sistemi şarttı.
Pratikteki anlamı: Türkiye, Avrasya’ya yönelmeliydi.
İşte: Rusya’yla yakınlaşma arayaşının hızlanması bu ihtiyaçtan doğdu.
Özet: Petersburg zirvesi, Türkiye’nin ittifak ihtiyacının sonucudur.
* * *
Zirvenin gündemi yoğundu.
Stratejik pek çok dosya vardı masada.
Enerji, ticaret, turizm, savunma sanayii, terörizmle mücadele…
Bu dosyalarda mutabakat kolaydı.
Zira: Çıkarlar da ortak. Görüşler de.
* * *
Kritik dosya Suriye.
Aslında iki taraf da farkında: Suriye’de de çıkarlar, görüşler yakınlaştı.
Fakat: Türkiye’nin sırtında kamburlar var. Nedir bunlar?
Bir: 5 yıllık hatalı politikanın biriktirdiği psikolojik dirençler.
İki: Sahaya sürülen cihadçı grupların nasıl tasfiye edileceği.
Üç: Suriye’deki insanî ve maddî yıkımın siyasî sorumluluğu.
* * *
Bu yüzden: Petersburg’da ekonomi ağırlıklı dosyalarda uzlaşma kolay oldu. 1 saat 45 dakikada tamamlandı.
Suriye dosyası ise uzadı. 2 saat sürdü tek başına.
Açıklamalara baktım. Özel kaynaklarımı dinledim.
Manzara: Yol haritası tamam.
* * *
Suriye yol haritasının 4 temel ayağı var. 3’ünde uzlaşma kesinleşti. Birinde genel prensipte anlaştılar.
Nedir bu dosyalar?
Bir: Ateşkes. Halep’e insanî yardım.
İki: Geçiş sürecinin siyasi yollarla sağlanması.
Üç: Suriye’nin toprak bütünlüğün korunması.
* * *
Üçüncü maddeyi biraz açalım.
AKP’den üst düzey bir kaynak. Toprak bütünlüğü kavramını tanımladı: “Suriye, ulus devlet olarak kalmalı.”
AKP’nin geldiği nokta: Suriye bölünürse, Türkiye de bölünür.
* * *
Gelelim “dördüncü” dosyaya. Daha doğrusu “Esad” maddesine.
Türkiye’nin iki yıldır gelip takıldığı madde.
Eski soru şöyleydi: Geçiş Esad’lı mı olacak, Esad’sız mı?
Şartlar değişti artık. Suriye ve dostları sahada üstünlük sağladı ya.
Soru da değişti. Esad kalacak mı, gidecek mi?
Türkçesi: Esad, “geçiş süreci”nden sonra da devam edecek mi?
* * *
Hükümetten şöyle açıklamalar geliyor: Esad gitmeli.
Ufak diplomatik manevralar bunlar.
PKK/PYD konusunda “el” tutmak istiyorlar.
Oysa: AKP liderliği hesaplarını “Esad’lı Suriye”ye göre yapıyor artık.
Elinde koca “15 Temmuz” mazereti var.
Öyle etkili ki: Her türlü “dönüş” manevrasını mazur gösterir. “Dış”ta ve özellikle “iç” kamuoyunda.
* * *
Başbakan Binali Yıldırım yine “doğrucu”.
“Nasıl İsrail’le, Rusya’yla sorunlarımızı çözdüysek, Suriye’de de, diğer ülkelerde de çok güzel gelişmeleri inşallah yaşayacağız” (10.8.2016).
Siyasi operasyonun başladığını da duyurdu: “Adımlar atılmıştır.”
* * *
Kaynağım da Esad konusunda şunları söyledi.
“Demokratik bir Suriye kurulacak.”
“Herkes, her göreve aday olabilir.”
“Buna Esad da dahil. Seçilirse görevine devam eder.”
Sonuç: AKP Esad’lı Suriye’yi kabul etti. Radikal bir “dönüş” bu.
Hatırlatalım: Avrasya cephesinin pozisyonu baştan beri böyleydi.
* * *
Devam edelim. Suriye’deki silahlı gruplar ne olacak?
Anladığım: Türkiye ve Rusya, bir büyük eşiği aşmışlar.
Silahlı militanları iki grupta ele almışlar: Suriyeliler ve yabancılar.
Varılan mutabakatın iki ayağı var:
Birinci ayak: Yabancı “savaşçı”ların hepsi Suriye’den çıkarılacak. Gönüllü ya da zorla.
Bu madde Rusya için önemli. Zira, aralarında çok sayıda Kafkasyalı ve Orta Asyalı var.
Moskova, bunları kontrolde tutmak istiyor.
İkinci ayak: Suriyeli “savaşçı”lar ise silahsızlandırılacak. Sisteme ve topluma entegre edilecek.
* * *
AKP’li kaynağımın verdiği çerçeve çok geniş. Fazla iddialı.
Dediklerini aktarıyorum.
“Yabancı savaşçılar çıkarılacak. Ama sadece cihadçı bilinenler değil.”
“Hizbullah da çekilecek.”
“Amerikalılar, Fransızlar ve Almanlar da.”
* * *
Baktım: “Yol haritası” bayağı ciddi. İhtiyatlılık bana düşüyor. Hatırlattım.
“Hizbullah tamam…Ama ABD, Fransa, Almanya… Bu, NATO’ya savaş ilan etmek gibi bir şey.”
Muhatabım: “Farkındayız. Bölgeyi başka türlü koruyamayız.”
Ardından “Asya” / “Avrasya” eksenli yeni cepheyi tarif etti. En vurgulu kelimelerle.
Önümüzdeki 3 ay içinde yapılacakları anlattı.
(Not: “Dış”ta iyi gelişmeler bekliyorum. Ama bu kadarına hazır değilim henüz. Yazacağım.)
* * *
Gelelimin operasyonun aktörlerine.
Sordum: Suriye “çözüm”ünü hangi ülkeler yürütecek?
Muhatabım 4 ülkenin adını sayıyor: “Türkiye, Rusya, İran ve Suudi Arabistan.”
Yani: “Suriye’de bölge merkezli bir çözüm.”
* * *
Kaydedelim: Başbakan Yıldırım da aynı çerçeveyi çizdi (10.8.2016).
“Bölgesel konuları da en iyi değerlendirecek, bölge ülkeleridir.”
“Bölgeden uzak, olayların inceliklerini bilmeyenlerin, burada rol alması nelere mal oldu gördük.”
“Suriye’de 500 bin günahsız insanın kanına girdiler.”
Son cümle fazla yeni. Yıldırım artık Esad’ı değil Batı’yı suçluyor.
* * *
Anladığım: Suriye’de ABD’ye rağmen adımlar atmayı göze almışlar.
Ya Suudi Arabistan diyorum. Riyad, Esad’a razı olmaz.
Muhatabım rahat: “Kral Selman bir Arap milliyetçisi.”
Söylemek istediği: Suudiler itiraz etmeyecek. İnşallah.
* * *
Kritik bir konu da PKK/PYD’nin durumu.
Onu da İbrahim Kalın’dan aktarayım.
Cumhurbaşkanlığı sözcüsünden.
Dediği: IŞİD ve PKK ile ortak mücadelede Rusya ile mutabakata vardık (10.8.2016).
Petersburg’a devam edeceğim… (12.8.2016).
ulusalkanal.com.tr
