Kadınlar güçlerini birleştirdi, 5 yıl önce yola çıktılar şimdi İstanbul’da kırsal kalkınmada örnek olacak köy modelini hayata geçirmeye hazırlanıyorlar. Şile’nin Ovacık köyünde yaşayan kadınlar yoksulluğa ve yaşadıkları hayata karşı bir araya gelip Ovacık Köyü Kadın Tohum Derneği’ni kurdu.
Amaç netti ve gerekçelerini şu sözlerle ifade ettiler: “Ovacık Kadınları olarak organik gıdanın üretimini gerçekleştirmek hem de köy ekonomisinde kadının katkısını arttırmak için yürüyüşümüze adım adım başlıyoruz. Biliyoruz ki; kadın üretim alanlarında tohumu saklayan, koruyan ve çoğaltandır. Bu yüzden köylü kadınlarımız bu yürüyüşte rehberimiz olacaklardır.”
Kadınların başlattıkları yürüyüş daha ilk günden büyüdü. 2012 yılında köyde düzenledikleri tohum takas şenliğine 5 bine yakın kişi katıldı. O gün bu gün canla başla çalışıp kadının toplumsal hayatta bir özne olması, yoksulluğu yenmesi için adım adım ilerlediler. Şimdi hedefte ise İstanbul’un ilk kırsal kalkınma modeli olacak köyü olmak var.
Ovacık Köyü Kadın Tohum Derneği’nden Fatma Cam Denizci bizi köyde ağırladı, kadınların neler başardığını, neler yapmak istediğini anlattı.
» Neden kurdunuz bu derneği?
Biz köyün, köylülüğün, kadınların geleceğini değiştirmek, yoksulluğa karşı gücümüzü birleştirmek için harekete geçtik. Tohum takas şenliği ilk somut adımımız oldu. Bu şenliğe inanılmaz bir ilgi oldu ve İstanbul’dan 4 bin 5 bin insan geldi. Köyün nüfusu yüz otuz kişi ve gelen insanların çoğu aç bile kaldı, çünkü biz o kadar insan beklemiyorduk. Ben bulunduğum yerde organik tarım yapıyorum. Organik tarım yaparken yerli tohumların bulunmadığını ama onlarla başlamam gerektiği söylendi. Bu süreçte Kadın Tohum Derneğini kurduk.
» Neden kadınlar?
‘Neden kadın?’ diye herkes soruyor ve bazılarına tuhaf bile geliyor, bundan başka bir şey anlıyorlar. Hepimizin bildiği gibi tohumları genelde kadınlar saklıyor, koruyor, ekiyor, yeniden tohum alıyor, dağıtıyor. Erkekler bu işin orasında değiller. Erkekler sadece pazarlamasında o da belki rol oynuyor. Bütün her şeyi kadınlar yaptığı için Kadın Tohum Derneği dedik. Şimdi çok iyi gidiyoruz. Zaten sonrasında Ovacık Köy Kadın Tohum Derneği olarak, Tohum Takas Şenliği ile tohumların önemini anladık ve Şile’de düzgün bir üretici pazarı olmadığını fark ettik. Her yerde olan semt pazarı vardı ve küçük bir bölümü köylülere verilmişti. Hiçbir kontrolün olmadığı çok eğreti bir pazardı. İyi bir üretici pazarına yerel yönetimi ikna ettik.
» Paarda organik ürünler satılıyormuş. Organik ürünlere dair ciddi soru işaretleri oluyor. Güvenilirliği nasıl sağlıyorsunuz?
Pazarımız “Organik Pazar” değil. Uluslararası Slow Food felsefesi ile kurulmuş ‘Üretici Pazarı’dır. Slow Food yerel lezzetleri, yerel tohumu, doğaya saygılı üretimi ve küçük aile çiftçiliğini destekleyen bir örgüt. Slow Food Şile Palamut Birliği de bu amaçlarla kuruldu. Yeryüzü Pazarları/Earth Market da iyi, temiz, adil ilkeleri ile yönetilen pazarlar. Tüm dünyada standartları aynı. Tohumdan hasata, pazar tezgâhına gelene kadar süreç Şile Belediye’sinin Ziraat ve Gıda mühendisleri tarafından denetleniyor. Şile Belediyesi, Şile Tarım İlçe, Şile Turizm Derneği, Ovacık Köyü Kadın Tohum Derneği pazarın paydaşları. Yerel yönetim ve STK’lerin işbirliği projenin başarılı olması açısından çok önemli ve gerekli. Ancak bir o kadar zor. Her bir paydaşın beklentisi ve amacı farklı. Bu bir konuda fikir birliğine varmış kurumların işbirliği ile neleri başarabileceğini gösteriyor. Başardık ancak önemli olan başarıyı sürdürebilmek.
» Beş yıl olmuş. Sonuçlarını almaya başladınız mı?
Sonuçlarını almaya başladık tabi ama dediğim gibi hiçbir zaman ‘tamam çok iyi bir şey yaptık duralım’ demiyoruz. Hep takip etmek gerekiyor. Sürekli kendimizi yeniliyoruz. Ara sıra etkinlikler yapıyoruz, eğitimler, atölyeler yapıyoruz. İstanbul’daki bütün yerel lezzetlere önem veren şeflerin en çok geldiği yer burası. Pazarımız bilinirliği nedeniyle bayağı popüler. İnsanlar turistik seyahat için ‘yarın Yeryüzü Pazarı’na gidiyorum’ diye ailesiyle pazar günleri Yeryüzü Pazarı’na geliyor. Pazar günleri genelde İstanbul’dan insanlar geliyor. Yeryüzü Pazarı; sadece ürün satılan bir yer değil insanların sosyalleştiği turistik bir alan oldu. Şile’nin 57 tane köyü var ve merkezde kurulan Yeryüzü Pazarı’nın 40’a yakın kendi ürettiklerini aracısız satan üreticisi var. Üreticiler 40 km2 mesafeden geliyor bu mesafe Yeryüzü Pazarı standartıdır. Bu sene kuruluşumuzun 2. yılını kutlayacağız.
» Derneği konuştuk çok şey başardınız ama bundan sonra ne hayal ediyorsunuz?
Yolları, zorlukları aşmak insanın elinde olan bir şey. Elbette hayallerimiz var. Ovacık Köyü Kadın Tohum Derneği olarak bir projemiz var. Boğaziçi Üniversitesi Turizm bölümü master örencileri projenin taslağını yazdı. Hedef İstanbul’un ilk “Kırsal Kalkınma” odaklı örnek köyü olmak. Kadınların ürettiğini doğrudan tüketiciye sunduğu bir yaşam merkezi olmak. Köyümüze gelen misafirlerimize konaklayacak yerler yapacağız. Misafirlerimiz üreticiyle birlikte yumurta toplayıp süt sağarak kendi kahvaltısını hazırlayabilecek.
Misafirler, geleneksel gıdanın ata tohumundan yetiştirilip, hasat etme ve köylüler ile birlikte pişirme sanatını deneyimleyecekler. Tüm bunları yaparken çevreye saygılı, biyoçeşitliliği ve kültürel bütünlüğü, gelenekleri korumaya özen göstereceğiz.
Serbay Mansuroğlu / Birgün
